استان کرمانشاه به دلیل شرایط اقلیمی خاص و تنوع زیستی، یکی از مناطق غنی در زمینه گیاهان دارویی است.
گیاهان دارویی به گیاهانی اطلاق می‌شود که دارای خواص درمانی و بهداشتی هستند و معمولاً از بخش‌های مختلف آن‌ها مانند ریشه، ساقه، برگ یا گل برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود. این گیاهان در طب سنتی و مدرن به کار می‌روند و می‌توانند تأثیرات مثبتی بر روی سلامت انسان داشته باشند. برخی از معروف‌ترین گیاهان دارویی شامل نعناع، آویشن، زردچوبه و گل گاوزبان هستند که هر کدام خواص خاص خود را دارند. به عنوان مثال، نعناع به عنوان یک تسکین‌دهنده طبیعی برای دردهای گوارشی و سردرد شناخته شده است.
در ایران، استفاده از گیاهان دارویی سابقه‌ای طولانی دارد و بسیاری از این گیاهان در طبیعت بومی کشور یافت می‌شوند. این گیاهان نه تنها در درمان بیماری‌ها بلکه در تقویت سیستم ایمنی و حفظ سلامت عمومی نیز کاربرد دارند. به عنوان نمونه، گل گاوزبان به عنوان یک آرام‌بخش طبیعی و برای کاهش استرس استفاده می‌شود. همچنین، گیاهانی مانند زردچوبه با خواص ضدالتهابی و تقویت‌کننده سیستم ایمنی شناخته می‌شوند و در تهیه غذاها نیز کاربرد دارند.
استان کرمانشاه به دلیل قرار گرفتن در کمربند زاگرس میانی، رویشگاه گونه‌های گیاهی با ارزش دارویی و غذایی فراوان است.
سالانه بیش از 20 نوع گیاه دارویی در این استان کشت می‌شود. گشنیز، سیاه دانه، زیره، گل محمدی، نعناع فلفلی و آویشن از گیاهان دارویی اصلی کشت شده در کرمانشاه هستند.
گیاهان دارویی خاص این منطقه شامل کنگر، شنگ، ریواس، پیچک، پاغازه و خوژه می‌شوند. بارهنگ از گیاهان پرمصرف در غرب استان کرمانشاه است که دارای خواص ضد عفونی کنندگی است. گیاه چویر (چویل/چنور) نیز برای معطر کردن روغن حیوانی استفاده می‌شود و خاصیت ضد باکتریایی و ضد قارچی دارد.
در اینجا به بررسی برخی از مهم‌ترین گیاهان دارویی این منطقه می‌پردازیم.
1. خارشتر
خارشتر یکی از گیاهان دارویی مهم در کرمانشاه است که به خوبی با شرایط نیمه‌خشک این منطقه سازگار است. این گیاه به عنوان درمانی برای سیاه‌سرفه، تب و لرز شناخته می‌شود و همچنین در بهبود عملکرد کلیه و مثانه مؤثر است.
2. خرزهره
خرزهره گیاهی دیگر با خواص دارویی فراوان است که در مناطق گرمسیری کرمانشاه رشد می‌کند. این گیاه برای تقویت قلب و تنظیم ضربان آن استفاده می‌شود و همچنین در درمان بیماری‌های پوستی مؤثر است.
3. گل گاوزبان
گل گاوزبان یکی از گیاهان پرمصرف در کرمانشاه است که به عنوان آرامش‌بخش و مقوی قلب شناخته می‌شود. این گیاه به رفع التهاب و اسپاسم کمک کرده و خاصیت ادرارآوری و خلط‌آوری دارد.
4. گل همیشه بهار
این گل دارای خواص ضدنفخ معده و روده است و می‌تواند عملکرد کلیه‌ها را تحریک کند. گل همیشه بهار همچنین برای افزایش جریان خون و فعالیت‌های قلبی توصیه می‌شود.
5. بارهنگ
بارهنگ یکی از پرمصرف‌ترین گیاهان دارویی در غرب استان کرمانشاه است. این گیاه دارای خواص ضدعفونی‌کننده بوده و برای درمان سرفه‌های خشک و یبوست نیز مفید است.
6. اسپرزه
اسپرزه گیاهی کمتر شناخته شده اما با خواص نشاط‌آور و ضد تب و لرز است. این گیاه به کاهش کلسترول خون کمک کرده و برای درمان برفک، سوختگی‌ها و زخم‌های دهان مؤثر است.
7. شیرین بیان
شیرین بیان یکی دیگر از گیاهان دارویی مهم در کرمانشاه است که دارای خاصیت ملینی و خلط‌آوری قوی می‌باشد. این گیاه برای افزایش ادرار و درمان زخم معده مفید است.
8. خارخاسک
خارخاسک به عنوان یک گیاه دارویی محبوب در کرمانشاه شناخته می‌شود که میل جنسی را افزایش داده و مشکلات جنسی مردان را بهبود می‌بخشد. این گیاه همچنین اشتها را افزایش می‌دهد.
9. کنگر
کنگر یکی از گیاهان خوراکی با خواص دارویی است که در تهیه غذاهای محلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گیاه علاوه بر مصرف خوراکی، دارای خواص درمانی نیز هست که باعث شده تا مورد توجه قرار گیرد.
در مجموع، استان کرمانشاه با تنوع بالای گیاهان دارویی، نه تنها منبعی غنی برای طب سنتی محسوب می‌شود بلکه پتانسیل بالایی برای توسعه صنایع مرتبط با این حوزه دارد.
