بازار سنتی کرمانشاه، که در زبان محلی به آن تاریکه بازار نیز گفته میشود، یک مرکز تجاری و تاریخی است که قدمت آن به دوره زندیه برمی‌گردد.
این بازار در گذشته به عنوان طولانی‌ترین بازار سرپوشیده در خاورمیانه شناخته می‌شد. با گذشت زمان و ایجاد خیابان مدرس، این بازار به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شد.
با این حال، بازار کرمانشاه همچنان یک مرکز پر رونق برای تجارت و خرید است، به ویژه برای کسانی که از مناطق اطراف به کرمانشاه سفر میکنند.
این بازار علاوه بر راستههای مختلف که به اصناف گوناگون اختصاص یافته‌اند، شامل عناصر تاریخی مانند حمام‌ها، مساجد، تیمچه‌ها و سراها نیز میشود. بازار سنتی کرمانشاه در تاریخ یکم دی ۱۳۷۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
۱. معرفی کلی
بازار سنتی کرمانشاه، معروف به تاریکه بازار، یکی از طولانی ترین بازارهای سرپوشیده خاورمیانه در دوران اوج خود بود و امروزه به عنوان نمادی از تاریخ و فرهنگ غرب ایران شناخته میشود.
این بازار با قدمتی بیش از ۱۵۰ سال، در دوره زندیه شکل گرفت و در دوره قاجار تکمیل شد. در سال ۱۳۷۶ نیز به شماره ۱۹۴۴ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد .
۲.تاریخچه و تحولات
قدمت نخستین هسته های این بازار به دوره زندیه و حکومت خاندان زنگنه بازمیگردد، اما رونق اصلی آن در دوره قاجار و با احداث گمرک غرب در کرمانشاه آغاز شد. در دهه های اخیر، خیابان کشی ها (مانند خیابان مدرس) باعث تقسیم بازار به بخشهای شرقی و غربی و از بین رفتن پیوستگی اولیه آن شد .
۳. معماری منحصربه فرد
این بازار به صورت خطی و در امتداد شمالی-جنوبی طراحی شده و شامل راستههای متعدد، تیمچه ها، سراها، چهارسوق ها و دالان هاست. سقف های گنبدی، طاقهای آجری و کاشی کاریهای فیروزه ای در بخشهایی مانند سرای وکیل الدوله، جلوه ویژهای به معماری آن بخشیده است .
۴. بخشهای مختلف بازار
بازار کرمانشاه شامل ۱۸ راسته تخصصی است که هر یک به صنفی خاص اختصاص دارد، مانند:
– راسته زرگرها (طلا و جواهرات)
– راسته مسگرها (صنایع مسی)
– راسته کلوچه پزها (شیرینی های محلی مانند نان برنجی و کاک)
– راسته پارچفروشان (پارچه های رنگارنگ کردی)
همچنین چهارسوق ها (تقاطع راسته ها) و تیمچه ها (محل فروش کالاهای گرانقیمت) از بخشهای جذاب آن هستند .
۵. **سوغاتی ها و محصولات
این بازار محل عرضه صنایع دستی، پارچه های سنتی کردی، زیورآلات، ظروف مسی و شیرینیهای معروف کرمانشاه مانند نان خرمایی، نان برنجی و بژی است. همچنین ادویه های خوشبو و گلیم های دستبافت از دیگر جذابیت های آن محسوب میشوند .
۶. **جاذبه های گردشگری اطراف
در نزدیکی بازار، جاذبه هایی مانند تکیه معاونالملک، تکیه بیگلربیگی، مسجد جامع کرمانشاه و موزه پارینه سنگی زاگرس قرار دارند که بازدید از آنها تجربه سفر را تکمیل میکند .
۷. ساعت کاری و بهترین زمان بازدید
بازار معمولاً از ساعت ۸ صبح تا ۹:۳۰ شب فعال است، اما در روزهای جمعه نیمه تعطیل بوده و از ۱۰ صبح تا ۷ عصر باز است. فصلهای بهار و پاییز به دلیل آب وهوای معتدل، بهترین زمان برای گشت وگذار هستند .
۸. مرمت و بازسازی
از دهه ۱۳۷۰، مرمت های گسترده ای روی بخشهایی مانند سقف های فروریخته، راسته مسگرها و تیمچه سید اسماعیل انجام شده است. با این حال، برخی سراها مانند سرای وکیل الدوله نیاز به توجه بیشتری دارند .
۹. اهمیت اقتصادی و فرهنگی
این بازار نه تنها یک مرکز تجاری تاریخی، بلکه قلب تپنده اقتصاد محلی است. بسیاری از کسبه با لباسهای سنتی کردی، فضایی اصیل خلق میکنند و تعامل با آنها فرصتی برای شناخت فرهنگ منطقه است .
۱۰. تجربه بازدید
پیاده روی در کوچه های پرپیچ وخم بازار، استشمام عطر ادویه ها و شیرینیهای تازه، و تماشای معماری قدیمی، حس سفر در زمان را القا میکند. توصیه میشود خودرو را در پارکینگهای اطراف پارک کرده و با آرامش گشت وگذار کنید .
۱۱.مسیر دسترسی
بازار در محله فیض آباد و خیابان مدرس واقع شده است. دسترسی از میدان آزادی (۳ کیلومتر) و فرودگاه کرمانشاه (۲۰ کیلومتر) امکانپذیر است. استفاده از تاکسی یا اتوبوسهای شهری توصیه میشود .
۱۲. جمع بندی
تاریکه بازار کرمانشاه، گنجینه ای از تاریخ، معماری و فرهنگ است که ترکیبی از زندگی مدرن و سنتی را نمایش میدهد. بازدید از آن نه تنها خرید، بلکه سفری به عمق هویت غرب ایران است. این بازار به عنوان یک اثر زنده، همچنان نقش خود را در جذب گردشگران و حفظ میراث فرهنگی ایفا میکند.
