تاب آوری بنادر به توانایی آن‌ها در مقابله با بحران‌های غیرمنتظره ، رویدادهای طبیعی، حملات سایبری یا شیوع بیماری‌های همه‌گیر گفته شده است.
نقش بنادر در تاب‌آوری و زنجیره تأمین دریایی
در دهه‌های اخیر، اهمیت تاب آوری بنادر به عنوان ستون فقرات زنجیره‌های تأمین جهانی برجسته شده است. بنادر به عنوان گره‌های کلیدی در تجارت دریایی، نقش حیاتی در جابجایی کالاها دارند و هرگونه اختلال در عملکرد آن‌ها می‌تواند اثرات زنجیره‌ای گسترده‌ای بر اقتصاد جهانی داشته باشد.
تاب آوری بنادر به توانایی آن‌ها در مقابله با بحران‌های غیرمنتظره مانند بلایای طبیعی، حملات سایبری یا شیوع بیماری‌های همه‌گیر گفته شده است. این قابلیت نه تنها شامل بهبود سریع از آسیب‌هاست، بلکه شامل پیشگیری از خطرات و کاهش آسیب‌پذیری سیستم‌ها نیز می‌شود. در دنیایی که وابستگی به زنجیره‌های تأمین دریایی روز به روز افزایش می‌یابد، استحکام بنادر نقش تعیین‌کننده‌ای در تضمین جریان پایدار کالاها و خدمات دارد.
چالش‌های زنجیره تأمین دریایی و ضرورت تاب آوری بنادر
رشد چشمگیر تجارت جهانی و پیچیدگی زنجیره‌های تأمین دریایی، بنادر را در معرض چالش‌های متعددی قرار داده است. از یک سو، افزایش حجم کانتینرها و کشتی‌های بزرگ، فشار را بر زیرساخت‌ها و سیستم‌های عملیاتی بنادر افزایش می‌دهد.
از سوی دیگر، عوامل خارجی مانند تغییرات آب‌وهوایی، اختلافات سیاسی و بحران‌های اقتصادی می‌توانند منجر به تاخیر در تخلیه کالا، کمبود ظرفیت ذخیره و حتی توقف کامل عملیات شوند.بدون برنامه‌ریزی دقیق برای مقابله با این چالش‌ها، حتی یک اختلال کوچک می‌تواند هزینه‌های سنگینی را برای کشورها و شرکت‌ها به همراه داشته باشد.
راهکارهای افزایش تاب آوری بنادر در برابر اختلالات
برای تقویت تاب آوری شهرهای بندری، نیاز به استراتژی‌های چندسطحی است.
اول، به‌روزرسانی زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های هوشمند مانند اینترنت اشیا (IoT) و هوش مصنوعی (AI) می‌تواند به بهینه‌سازی فرآیندهای عملیاتی و پیش‌بینی مشکلات کمک کند.
دوم، توسعه سیستم‌های مدیریت بحران و اجرای تمرینات شبیه‌سازی شده برای پاسخگویی سریع به بحران‌های احتمالی ضروری است.
سوم، همکاری بین المللی و استانداردسازی رویه‌ها می‌تواند به کاهش اصطکاک‌ها در مرزهای سیاسی و تسهیل حرکت کالا کمک کند. همچنین، توجه به پایداری محیطی از طریق کاهش انتشارات کربن و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، ضمن حفاظت از محیط زیست، ریسک‌های بلندمدت ناشی از تغییرات آب‌وهوایی را نیز کاهش می‌دهد.
آینده بنادر تاب‌آور و نقش آن در رقابت‌پذیری جهانی
بنظر میرسد در آینده، تاب آوری بنادر به عنوان معیاری کلیدی برای ارزیابی رقابت‌پذیری اقتصادی کشورها مطرح خواهد شد. بنادری که بتوانند به سرعت به شرایط متغیر پاسخ دهند، جذب‌کننده سرمایه‌گذاری‌های بیشتری خواهند بود و نقش بیشتری در زنجیره‌های تأمین جهانی ایفا می‌کنند.
توسعه بندر هوشمند (Smart Ports) با ادغام فناوری‌های دیجیتالی، مانند بلاکچین برای ردیابی کالا و رباتیک برای اتوماسیون عملیات، گامی مهم در این مسیر است.
دکتر علیرضا صارمی در خاتمه آورده است تمرکز بر آموزش نیروی کار و تقویت همکاری بین بخش‌های دولتی و خصوصی می‌تواند به ایجاد یک زیرساخت انعطاف‌پذیر و مقاوم منجر شود.
سرمایه‌گذاری در تاب آوری بنادر نه تنها به مقابله با بحران‌های آتی کمک می‌کند، بلکه پایه‌ای محکم برای رشد اقتصادی پایدار در سطح جهانی فراهم می‌کند.
