نقش روانشناسی در ساخت تاب‌آوری جهانی
تاب‌آوری جهانی به عنوان توانایی جمعی جوامع برای انطباق با بحران‌ها، حفظ سلامت روانی و تقویت همبستگی در سطح بین‌المللی تعریف می‌شود.
روانشناسی با ارائه چارچوب‌های نظری و ابزارهای عملی، نقش محوری در توسعه این تاب‌آوری ایفا می‌کند. از طریق مطالعه عوامل فردی مانند ویژگی‌های شخصیتی (برون‌گرایی، وظیفه‌شناسی) تا مکانیسم‌های روانی مانند خودتعیین‌گری، روانشناسی به درک چگونگی تقویت ظرفیت افراد و جوامع در مواجهه با چالش‌های چندبعدی مانند تغییرات اقلیمی، جنگ و تحریم‌ها کمک می‌کند.
این دانش پایه، امکان طراحی مداخلات آموزشی و فرهنگی را فراهم می‌آورد که همسو با نیازهای محلی و جهانی هستند.
تحلیل عوامل روان‌شناختی مؤثر در تاب‌آوری جهانی
مطالعات نشان می‌دهند تاب‌آوری تنها به ویژگی‌های فردی محدود نمی‌شود، بلکه تحت تأثیر شبکه‌های حمایتی، هویت فرهنگی و معنویت جمعی شکل می‌گیرد. روانشناسی اجتماعی با بررسی نمونه‌هایی مانند جوامع مقاوم در ایران، فلسطین و لبنان، اثبات کرده که تلفیق منابع روان‌شناختی (مانند خوش‌بینی) با زیرساخت‌های اجتماعی (مانند نهادهای آموزشی) می‌تواند تاب‌آوری را در سطح کلان تقویت کند. به عنوان مثال، برنامه‌های آموزش تاب‌آوری که توسط اتحادیه اروپا توسعه یافته، بر تقویت مهارت‌های حل مسئله و مدیریت استرس در مواجهه با بحران تمرکز دارند.
روانشناسی در سیاست‌گذاری برای تاب‌آوری جهانی بسیار نقش موثری ایفا کرده است.
روانشناسی با ارائه داده‌های تجربی، به سیاستگذاران کمک می‌کند تا برنامه‌هایی مبتنی بر شواهد طراحی کنند. گزارش‌هایی مانند «آینده‌نگری استراتژیک ۲۰۲۰» اتحادیه اروپا، تاب‌آوری را به عنوان محور سیاست‌های آموزشی، اقتصادی و اجتماعی معرفی کرده‌اند.
این رویکرد شامل آموزش مهارت‌های تاب‌آوری در مدارس، توسعه مشاغل پایدار و تقویت همکاری‌های بین‌المللی برای کاهش اثرات بحران‌های جهانی است.
روانشناسی مثبت‌نگر نیز با تأکید بر مفاهیمی مانند امید و خلاقیت، به جوامع کمک می‌کند تا از تجربیات بحرانی برای رشد جمعی استفاده کنند.
علیرغم پیشرفت‌ها، چالش‌هایی مانند نابرابری در دسترسی به منابع روان‌شناختی در مسیر تاب‌آوری جهانی و تفاوت‌های فرهنگی حتی در تعریف تاب‌آوری وجود دارد.
زهرا نیازاده نویسنده کتاب مسیر تاب آوری در پایان آورده است روانشناسی با توسعه مدل‌های بومی‌سازی‌شده، مانند الگوهای مبتنی بر معنویت و خرد و حکمت شرقی، می‌تواند به یکپارچه‌سازی مؤثرتر مفاهیم جهانی کمک کند. سرمایه‌گذاری در پژوهش‌های بین‌رشته‌ای که روانشناسی را با اقتصاد، علوم سیاسی و اکولوژی ترکیب می‌کنند، گام بعدی در ساخت تاب‌آوری جهانی خواهد بود.
